Στη δίνη μιας χωρίς προηγούμενο αντιπαράθεσης βρίσκεται σήμερα το ΓεΣΥ, που ως συναινετική μεταρρυθμιστική πολιτική επιλογή, κινδυνεύει να θυσιαστεί στο βωμό της ιδιοτέλειας και των συμφερόντων διαφόρων ομάδων. Ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος, που με κάθε ευκαιρία συντασσόταν με τους πολέμιους και υποστηρικτές της εγκατάλειψης του ΓεΣΥ, πρωτοπορεί τώρα σε μια καλά σχεδιασμένη προσπάθεια ματαίωσης της εφαρμογής του. Αποκορύφωμα της τακτικής του είναι ο εκβιασμός και οι απειλές ότι θα μποϋκοτάρει το ΓεΣΥ, αν δεν διασφαλίσει στους γιατρούς αυτό που οι ίδιοι θεωρούν ως «συνθήκες αξιοπρεπούς άσκησης του επαγγέλματος τους». Στο πρόσφατο παρελθόν ένωσε δυνάμεις με τις ασφαλιστικές εταιρείες και άλλους υπέρ της υιοθέτησης του λεγόμενου πολυασφαλιστικού, ασπάσθηκε την πρόταση κόμματος για «ενδιάμεση» λύση, παράγγειλε μελέτες με εντολή να βγάλουν σκάρτες τις κοστολογήσεις του Υπουργείου Υγείας και του ΟΑΥ, με μετρήσεις του τύπου «τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι, έξι το λαδόξιδο», που ανεβάζουν τις συνολικές δαπάνες της Κύπρου από 7% (εκτιμήσεις Π.Ο.Υ.) σε πέραν των 9% του ΑΕΠ. Μάλιστα, στην προσπάθεια του να πείσει για την ορθότητα των υπολογισμών του επικαλείται το μέσο όρο δαπανών των χωρών της ΕΕ (9%, περίπου του ΑΕΠ), τον οποίο, σύμφωνα με την ανεδαφική λογική του, σώνει και καλά πρέπει να φθάσουμε, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των συνθηκών και παραγόντων που επηρεάζουν της δαπάνες υγείας σε κάθε χώρα.

Στα πλαίσια της παρελκυστικής τακτικής που ακολούθησε ο ΠΙΣ τα τελευταία χρόνια, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει τα οικονομικά οφέλη που έθεσε ως στόχο, χρησιμοποίησε δυο όπλα: μιαν ανειλικρινή ρητορεία κοινωνικής ευαισθησίας ως προπέτασμα καπνού, πίσω από το οποίο κρύβεται η πάγια θέση του για συντήρηση του αναχρονιστικού σημερινού συστήματος υγείας, και όταν δεν έπεισε για τη διατήρηση του status quo, υιοθέτησε μια πολιτική εξουδετέρωσης της μεταρρύθμισης, αποδυόμενος σε έναν αγώνα ενσωμάτωσης των παθογενειών του ιδιωτικού τομέα υγείας στο ΓεΣΥ, με την απαίτηση για εγκατάλειψη θεμελιωδών αρχών του.

Τα αιτήματα που προτάσσει σήμερα ο ΠΙΣ, παραμονές της έναρξης της λειτουργίας του ΓεΣΥ, διαψεύδουν τα όσα μεγάλα λόγια ακούμε από τον πρόεδρο του και κάποιον άλλο γραφικό εκπρόσωπο του, για το δήθεν ενδιαφέρον τους για ένα σύστημα υγείας που θα εξυπηρετεί καλύτερα τους ασθενείς. Απροκάλυπτα πλέον, θέτουν τα οικονομικά συμφέροντα τους πάνω από το καλό της κοινωνίας, διεκδικώντας ξεπερασμένα συστήματα αμοιβών που ευνοούν την ασυδοσία και την εκμετάλλευση των ασθενών και του συστήματος υγείας. Ο αγώνας τους είναι περί χρημάτων, γιατί με την εφαρμογή του ΓεΣΥ διαβλέπουν το τέλος του μαύρου χρήματος της φοροδιαφυγής και της μίζας για συνταγογραφία φαρμάκων και για παραγγελίες εργαστηριακών και παραϊατρικών εξετάσεων. Τα λεγόμενα πέντε αιτήματα τους, αν γίνουν αποδεκτά, θα οδηγήσουν σε ένα σύστημα υγείας ανοικτού κόστους, έρμαιο των ορέξεων των παρόχων υπηρεσιών, χωρίς όριο στις δαπάνες του, σε βάρος άλλων ζωτικών υπηρεσιών, όπως η κοινωνική πρόνοια, οι συντάξεις, η παιδεία.

Για όσους έχουν λόγο στη λήψη αποφάσεων είναι η ώρα της κρίσεως. Η Κυβέρνηση, η Βουλή, τα κόμματα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, η κοινωνία των πολιτών, με τη στάση που θα τηρήσουν θα κριθούν ως προς τη συνέπεια μεταξύ των λόγων και των πράξεων τους, και πρωτίστως για την ικανότητα και τη βούληση τους να προωθούν πολιτικές μεγάλης αξίας για το κοινωνικό σύνολο. Ιδιαίτερα, η διοίκηση του Υπουργείου Υγείας και του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας θα δώσουν εξετάσεις επάρκειας για τις απαιτήσεις της διαχείρισης της παρούσας κατάστασης, αλλά και προβλημάτων που θα αναφύονται στην πορεία εφαρμογής του ΓεΣΥ. Δυστυχώς, και οι δύο αυτοί οργανισμοί έχουν στο παθητικό τους δύο σοβαρά λάθη: την αποκλειστική πρόταξη της αυτονόμησης της διοίκησης των κρατικών νοσοκομείων, προκειμένου να λειτουργήσει το ΓεΣΥ  και την υπονόμευση του καίριου θεσμού του οικογενειακού γιατρού, με το δικαίωμα της απευθείας πρόσβασης στους γιατρούς ειδικοτήτων. Το πρώτο λάθος, που προβλήθηκε κατά κόρον ως πανάκεια για τη αντιμετώπιση της κακοδιοίκησης των κρατικών νοσοκομείων, φαίνεται να λειτουργεί ως μπούμερανγκ για τους εμπνευστές του, οι οποίοι είτε δεν γνώριζαν είτε έκρυψαν κάτω από το χαλί τα πολύ πιο σοβαρά προβλήματα του ιδιωτικού τομέα υγείας και τις επιπτώσεις τους για το ΓεΣΥ. Το δεύτερο λάθος ουσιαστικά εξουδετερώνει την προοπτική οργάνωσης μιας σύγχρονης πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο ο ΠΙΣ έκτισε το αίτημα του για άσκηση ιδιωτικής ιατρικής εντός του ΓεΣΥ. Παράλληλα, δημιουργεί και μια παράλογη κατάσταση, όπου ο οικογενειακός γιατρός θα πληρώνεται για κάθε εγγραφή δικαιούχου, έστω και αν στην πράξη δεν θα προσφέρει υπηρεσίες σε δικαιούχους που θα επιλέγουν την απευθείας πρόσβαση σε ειδικό, πρόσβαση για την οποία το ΓεΣΥ θα επιβαρύνεται με το μεγαλύτερο μέρος των τελών της επίσκεψης και των συνακόλουθων υπηρεσιών. Είναι επίσης αντιεπιστημονικό και επικίνδυνο για τον ίδιο τον ασθενή γιατί εξυπακούει την αυτοδιάγνωση και αυτοπαραπομπή.

Θα ήθελα να τονίσω ότι τυχόν αποδοχή του αιτήματος του ΠΙΣ για άσκηση ιδιωτικής ιατρικής εντός του ΓεΣΥ, θα αποτελούσε έγκλημα καθοσιώσεως - όσο υπερβολικός και αν ακούεται αυτός ο χαρακτηρισμός- γιατί θα πρόσφερε τους δικαιούχους βορά στη βουλιμία των γιατρών για αύξηση των εσόδων τους, αφού είναι γνωστό ότι οι κώδικες επαγγελματικής δεοντολογίας στον τόπο μας θεσπίζονται μόνο για τον τύπο.

Τέλος, το ΓεΣΥ, πέραν από την οργάνωση της παροχής υπηρεσιών υγείας επιτελεί και άλλες σημαντικές οικονομικές, δημοσιονομικές και κοινωνικές λειτουργίες, γι’ αυτό δεν πρέπει να επικρατήσει η αντίληψη ότι οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας έχουν τον πρώτο λόγο στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του. Στο δρόμο που μας μένει μέχρι την έναρξη της λειτουργίας του ΓεΣΥ, φαίνεται ότι οδηγούμαστε σε μια σύγκρουση, όπως αυτή που ο καθηγητής και πρώην Υπουργός Εργασίας της Ελλάδας, Τάσος Γιαννίτσης, με αφορμή τα σοβαρά και χρονίζοντα προβλήματα του ασφαλιστικού, χαρακτήρισε ως σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων που νοιάζονται για την πορεία και το μέλλον της χώρας και της κοινωνίας, και των δυνάμεων «που πορεύονται με αποκλειστικό κριτήριο τα στενά εγωιστικά ένστικτα, αδιαφορώντας για τις συλλογικές αξίες, για τη χώρα, για το αύριο», για να καταλήξει ότι η σύγκρουση αυτή οδήγησε «.. στην ήττα των πρώτων και στην επικράτηση των δεύτερων» με τα οδυνηρά για τον Ελληνικό λαό αποτελέσματα. Εύχομαι
να μη συμβεί το ίδιο και στη περίπτωση του ΓΕΣΥ. Αλλά, για να μη συμβεί αυτό, πρέπει να ανακτήσουμε το χαμένο μας φιλότιμο, ως την πηγή και το θεμέλιο των αξιών που διακρίνουν την καλή κοινωνία και την ευνομούμενη πολιτεία, και ως τον οδηγό των δράσεων και αντιδράσεων μας, ως ατόμων και ως οργανωμένων συνόλων, σε κοινωνικά αναγκαίες μεγάλες αλλαγές.

Του Παναγιώτη Δ. Γιάλλουρου
Προϊστάμενου της Μονάδας
Σχεδιασμού του ΓεΣΥ την περίοδο
1982 -1983